Noordwijkerhout – Witte Kerk

Sta je met je tent, caravan of camper in de buurt van het dorp Noordwijkerhout, dan is een bezoek aan de Witte Kerk beslist aan te raden. Deze kerk ligt op het hoogste punt in het centrum van het dorp. De kerk is in gebruik bij de Protestantse gemeente te Noordwijkerhout en De Zilk. Kom je op woensdag- en zaterdagochtend in het dorp, dan kun je de kerk bezichtigen van 11.00 – 12.00 uur.

Op bijzondere dagen gedurende het hoogseizoen is de kerk de gehele dag open. Tijdens de corsoweek wordt de  kerk binnen en buiten in de bloemen gezet. Kortom, mogelijkheden zat om de kerk, zowel van buiten als van binnen te bezichtigen. Ik heb een praatje gemaakt met een dame daar, die vertelde dat jaren geleden, tijdens de verbouwing van de kerk alle originele kroonluchters zijn gestolen en nooit teruggevonden. De huidige kroonluchters lijken op die van vroeger, maar zijn een imitatie. In de kerk liggen folders in verschillende talen waarin de geschiedenis van de kerk in hoofdlijnen wordt beschreven. Ik heb er één meegenomen als geheugensteuntje voor dit artikel. Hierbij dus in het kort de geschiedenis van de kerk. Uit opgravingen is gebleken dat rond het jaar 1200 op deze plaats een kerkje stond. De resten daarvan zijn verwerkt in de muren van het schip. Dit Romaanse kerkje had een halfrond gesloten priesterkoor. De kerk was gewijd aan de heiligen Petrus en Paulus. In 1508 wordt een groter, gotisch koor in gebruik genomen. Ook in deze tijd wordt de toren verhoogd en bekroond met een ranke spits. Tijdens de 80 jarige oorlog worden in de hele kuststreek van Holland, van Alkmaar tot Den Haag, de kerken verwoest. De kerk van Noordwijkerhout ontkomt niet aan dit lot. In 1573 wordt de kerk verwoest. In 1580 komt de kerk, voor zover er nog van over is, in handen van de Protestanten, ondanks het gegeven dat de meerderheid van de bevolking rooms-katholiek is gebleven. Pas in 1618 kan de kerk weer gebruikt worden voor de erediensten. De hof om de kerk heeft tot in het begin van de 19^e eeuw gediend als begraafplaats. In de Franse tijd komt een eind aan de bevoorrechte positie van de gereformeerden dus proberen in 1813 de rooms-katholieken ‘hun’ kerk terug te krijgen. Dit verzoek wordt afgewezen en de rooms-katholieken moeten op zoek naar een andere locatie. Zoals die van de meeste protestantse dorpskerken is de inrichting sober.

In de kerk liggen, vlak voor het koor,  enkele grafstenen. Vroeger kregen  vooral  rijken een begraafplek in de kerk. Dat zal daarbinnen af en toe niet al te fris hebben geroken, vandaar de naam van ‘rijke stinkerd’. Van een aantal overgebleven grafstenen zijn de versieringen afgehakt.

Naar alle waarschijnlijkheid is dit in de Franse tijd gebeurd.

Onder de galerij met het orgel een ruimte, afgesloten met een dikke eikenhouten deur met het originele hang- en sluitwerk.

Deze ruimte was vroeger in gebruik als gevangenis. Voor de ramen gesmede tralies die ontsnappen onmogelijk maakten.

De preekstoel met inbegrip van het klankbord werd in 1687 vervaardigd en koste toen 26 gulden.

Het orgel is in 1841 gekocht. De benaming Witte Kerk ontstond ergens in 1728, op basis van rekeningen gevonden voor het witten van de kerk. Je kunt de kerk bijna niet missen, de torenspits is op afstand te zien. Vraag je een Noordwijkerhouter naar de Witte Kerk, je komt zeker op de plek van bestemming.

Dedemsvaart – Sluis 6 - terug naar de stoomtram

Topografische kaart Sluis 6. Rechts van de T- aansluiting
de halte van de stoomtram. Het spoor buigt hier af naar rechts
richting Lutten.
Tegenover de T-aansluiting stond de boerderij.

Mijn jeugdjaren doorgebracht in Dedemsvaart. Op een boerderij aan Sluis 6. Sluis 6 was een van de vele sluizen in kanaal Dedemsvaart met als doel het peil in deze waterweg op peil te houden. Schepen bleven vaak bij een sluis liggen voor het doen van inkopen. Als gevolg daarvan ontstonden in de loop van tijd nabij een sluis kleine buurtschappen met woningen en winkels. 

Omgeving Sluis 6 omstreeks 1920.
Tegenover de brug de voormalige boerderij met winkel.
Op de achtergrond een tram met wagons.
Het kanaal met brug is jaren later verlegd.

Het waren meestal woningen met winkels.

Onze boerderij aan sluis 6 is gebouwd omstreeks 1885 en voorzien van een winkel. In deze winkel werden de boerderijproducten als melk, kaas en eieren verkocht, ook eigengebakken brood. Na de oorlog werd het aan huis verkopen van verse melk verboden. De melk moest naar een zuivelfabriek worden afgevoerd. De voormalige winkel werd als kamer bij de boerderij getrokken.

Een beeld van de stoomtram met passagiers en vrachtwagons

Voor verbinding met de buitenwereld kon je gebruik maken van de stoomtram van de  Eerste Drentsche Stoomtramweg-Maatschappij (EDS). De halte, meer was het niet, lag schuin tegenover de boerderij en dat was makkelijk als wij naar de familie in Lutten op bezoek gingen. We werden, klein als we waren, door moeders naar de halte gebracht, centjes in de hand en met de boodschap ‘in Lutten bij de watertoren uitstappen’. Met hulp van de conducteur kwamen we altijd op de bestemming in Lutten. Maar, dan waren we er nog niet. De familie woonde aan de andere zijde van het kanaal, voorbij de aardappelmeelfabriek “De Baanbreker”. 

Op de achtergrond de aardappelmeelfabriek "De Baanbreker"
Nog verder op de achtergrond de woning van de familie.
Het spoor naar rechts over de brug liep richting Hardenberg.

En dat was best wel een stukje wandelen. De brug over, na een paar honderd meter linksaf een zandpad achter de fabriek, tussen de bezinkingsvelden van het afvalwater door, en daarna een stuk langs het kanaal. Ook dat ging altijd goed. De terugweg moest je zelf doen, de familie had geen tijd om je op de trein te zetten, ‘je weet de weg’. Je was toen een jaar of zes. Op een sukkeldrafje ging de tram terug naar Sluis 6. De maximum snelheid van de tram lag zo’n beetje rond de 30 km per uur. Bij de halte Sluis 6 lag een opstelspoor voor vrachtwagons. In mijn herennering stonden hier altijd een aantal wagons. De tramverbinding is in 1947 opgebroken. 

Deze foto is van 1950. Links boven de voormalige boerderij.
 Rechts is in het gras de contour van de voormalige trambaan
zichtbaar.

  

Onlangs is door mij dit deel van de route bereden, met de auto. Niets herinnert nog aan deze verbinding. Onze boerderij gesloopt, de sluis verdwenen, het kanaal voor een deel gedicht, de aardappelmeelfabriek afgebroken, de familie in Lutten vertrokken naar Canada, het huis gesloopt. Wat nog herinnert aan de uitjes met de stoomtram is de watertoren in Lutten met nu een halteplaats voor de busverbinding. Ik heb een paar foto’s bijgevoegd van zoals het vroeger was.