Tijdens een verblijf op een camping mag
ik graag de omgeving bekijken. Nu een camping nabij het dorp Hollandscheveld. Voor
de ontstaansgeschiedenis van het dorp Hollandscheveld even een stuk terug in de
tijd. In 1631 werd voor de vervening van het gebied door onder andere
Hollanders uit Leiden en Amsterdam opgericht de Compagnie van 5000 morgen. Een
morgen is een oppervlakte van ongeveer 1 hectare. De Hollanders gaven hun naam
aan het gebied, vandaar dat de hele streek het Hollandse Veld werd genoemd. Pas
in de 20e eeuw kreeg het dorp officieel de naam Hollandscheveld. Wandelend richting centrum Kom je langs de
Kerkhoflaan.
Niet erg schokkend, maar, op de begraafplaats aan deze laan staat de
Van Gogh gedenksteen. In 1883 was Vincent van Gogh in Hoogeveen. Hij wandelde
in de omgeving en schreef zijn broer Theo brieven met schetsjes van onder
andere schilderijen die hij inmiddels gemaakt had. Eén van de schetsjes geeft
een kerkhof weer, op de achtergrond een torentje. Onderzoekers zijn er stellig
van overtuigd dat Vincent van Gogh op zaterdag 15 september 1883 de
begraafplaats aan de Kerkhoflaan schilderde. Tijdens mijn bezoek aan het
kerkhof had ik een fototoestel niet bij
de hand. De bijgevoegde foto, afkomstig uit het archief van Pinterest, geeft
een beeld van de gedenksteen. Bij het ontveningsproces werd, om het veen af te
voeren, de streek doorsneden met kanalen en wijken. Op een aantal plaatsen
ontstond langs kanalen lintbebouwing. Een brug was dan weer nodig om beide
oevers te verbinden. Zo ook in Hollandscheveld. In het dorpscentrum trekt een
afwijkende bestrating mijn aandacht. Op een informatiebord wordt de reden
daarvan vermeld. Het is de plek waar de tram van de Dedemsvaartse Stoomtram
Maatschappij in de jaren voor de 2e wereldoorlog het kanaal
overstak. Wat betreft deze tramlijn, zie
mijn blog: stoomtreinzoeker. Ruim een kilometer voorbij het centrum staat een
monument ter herinnering aan de boerenopstand in 1963 onder leiding van Hendrik Koekoek. Op last van het Landbouwschap werden drie
boerengezinnen begin maart 1963 uit
hun boerderijen gezet omdat ze principieel weigerden de heffingen voor dat
schap te betalen. Het Landbouwschap was, voor zover ik dit van thuis heb
meegekregen, een sterk bureaucratische organisatie met een regentesk bestuur en
een onwrikbaar geloof in eigen gelijk. Het vervolg was dat uit heel Nederland duizenden
"Vrije Boeren" , aanhangers
van Koekoek, naar Hollandscheveld trokken om de ontruiming te voorkomen.
De
overheid, niet in staat om constructief overleg te voeren, oogkleppen voor en
gaan, bracht een enorme overmacht van gehelmde en gewapende politie op de been
die de demonstrerende boeren weg hield van de plaatsen waar de deurwaarder zijn werk deed.
Er ontstonden
rellen. Met traangasgranaten en wapenstok dreef de politie mensen weg van de boerderijen. Eén van de
ontruimde boerderijen ging 's nachts in vlammen op.
Op de plaats waar de
boerderij heeft gestaan, is in 1993 een
monument onthuld.
